De kok die van elke vreemdeling een kennis maakt
Jeroen van der Maat werkt ruim 16 jaar bij de verzekeringstak van een bekend automerk. De glans is eraf. Het wordt tijd voor wat anders. Naar aanleiding van een loopbaantraject komt Jeroen erachter dat hij ‘iets’ met eten en drinken wil in een maatschappelijke werksetting. Deze wens krijgt gestalte in de rol van kok bij een knus eetcafé, waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werken. “Ik moest mezelf opnieuw ontdekken – zeker met het roer om.”
“Ik had in één keer 20 cliënten om me heen, die gedurende de dag veel vragen en bevestiging, een plan van aanpak en overzicht nodig hebben van hun begeleider. Dat was wel spannend in het begin.” Aan het woord is Jeroen van der Maat, naast kok inmiddels ook bedrijfsleider bij het Eetatelier in Houten. Hij blikt terug op zijn carrièreswitch, nu pak ‘m beet zes jaar geleden. Hoe hij in een stroomversnelling terechtkomt en zijn droom tot in de vezels beleeft en waarmaakt.
Ik zie nog voor me hoe Jeroen aanschuift aan mijn werktafel op een herfstachtige maandagmiddag in september voor een gratis adviesgesprek tijdens de Week van de Loopbaan. Binnen no time kletst hij honderduit. In een notendop schetst hij zijn loopbaan. Hoe hij op de automatische piloot een administratieve rol vervult. En hoe hij zich niet meer thuis voelt in de automotive branche. “Ik wil uit deze pakken-cultuur en wil wat anders. Héél wat anders.” Maar wat dan? Jeroen heeft op dat moment nog geen idee. Een ‘Jeroen-job’ moet het worden, dat weet hij wel.
“Ik kwam bij jou binnen met een paar beren op de weg. Maar ik dacht: als ik het nu niet doe, dan krijg ik er spijt van. De reden waarom ik het niet zou doen? Omdat ik het spannend vond. Een nieuw avontuur na 16 jaar. Dat schip verlaten … gewoon nieuw en een beetje onzeker”, concludeert Jeroen achteraf.
Glazen kooi
Jeroen is eind 30 als hij op een kruispunt in zijn loopbaan staat. “Het ging een beetje z’n gangetje. Ik voelde me een beetje gevangen in een glazen kooi.” Hij vertelt dat hij wel eens naar vacatures kijkt. Altijd binnen de geijkte paden. “Die vijver is dan eigenlijk zo groot. En je zoekt toch de vertrouwde paden op waar je certificaten of diploma’s voor hebt gehaald. Dan kost het behoorlijk wat wilskracht en overtuiging om out-of-the-box te gaan denken.”
‘Ik voelde me gevangen in een glazen kooi’
Blanco pagina
Vanuit een blanco pagina besluit Jeroen naar de toekomst te kijken. Hij heeft behoefte aan een stok achter de deur en een gericht actieplan om in beweging te komen. En hoopt dat een loopbaantraject hem vooruit zal helpen. Diep in z’n hart weet Jeroen wel dat hij een ander pad wil inslaan. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want de stip op de horizon is niet helder.
“Ik wilde meer naar m’n hart luisteren. Het was de makkelijkste weg geweest om bij een andere autodealer of verzekeraar te gaan werken. Toch wist ik diep vanbinnen: dat is de eerste paar maanden leuk. Maar ik ga er dan weer tegenaan lopen dat het vuur niet helemaal aangaat.”
Moodboard
De inzichten komen sneller dan Jeroen voor ogen houdt. “Die moodboard was écht een eye opener. De opdracht was: Waar krijg je energie van? Waar droom je van? Wat vind je leuk? Denk niet in beperkingen zoals: ik heb daar geen diploma’s voor of werkervaring in. Maar gewoon ‘waar ga jij van aan?’ Wat zijn je hobby’s? En ga dat eens vertalen naar zo’n digitaal moodboard. Nou, dat was sowieso al helemaal een nieuw ding voor mij.” Jeroen lacht. Hij laat zijn ‘knutselwerk’ zien aan z’n ouders. Hun reactie is goedbedoeld maar ook veelbetekenend: “Jeroen, daar staan alleen maar leuke dingen op. Je moet toch aan het werk?!”
Zorgboerderij
Ik duik in mijn kast en haal een notitieboekje uit 2017 tevoorschijn. Op zoek naar de aantekeningen die ik maak als Jeroen trots en blij zijn moodboard laat zien. Het staat me nog helder voor de geest. Als eerste noemt hij zijn gezin. Daarna vertelt hij, nee zeg maar gerust ratelt hij aan een stuk door, wat hij voor zich ziet. Hij laat plaatjes zien, quotes enzovoorts. Ik noteer de kernwoorden. Met elkaar genieten. Food truck. Gin bar. Biologische landwinkel. Baristo. Hospitality. Wijngaard. Kookworkshops. SLURP! Van Ilja Gort. Weberen. En ga zo maar door. Opvallend is het woord zorgboerderij. Jeroen, zichtbaar geëmotioneerd, vertelt over zijn grote broer, die een verstandelijke beperking heeft. “Hij is mijn grote voorbeeld. Als je ziet hoe hij in het leven staat, petje af. Hij werkt in een tuincentrum en wordt daar heel goed in begeleid.”
Kippenvel
Als ik alle highlights uit deze allesbepalende visualisatie teruglees, krijg ik kippenvel. Jeroen beschrijft letterlijk zijn huidige baan. Toch moet hij nog wel over een paar hobbels heen om daar te komen. Zoals een omgeving die vraagtekens heeft bij vage toekomstplannen. Dat is best lastig. Want Jeroen voelt wel dat er een transitie gaande is, maar hij kan op dat moment nog niet concreet benoemen waar deze toe zal leiden. Gooi nooit oude schoenen weg voordat je nieuwe hebt, heeft hij van huis uit meegekregen. De woorden van zijn ouders betekenen veel voor hem. “Ze hielden een spiegel voor en gaven aan: ja maar, je kunt toch ook met je papieren de opgedane kennis bij een concullega gaan verzilveren. Dat is vertrouwd. Financieel is het ook positiever, want je hebt een huis en een gezin. Het was alleen maar bedoeld om mij goed te laten nadenken welke keuzes ik zou gaan maken,” licht Jeroen toe.
Huishoudboekje
“Weet waar je aan begint!” Jeroen laat zich niet uit het veld slaan door dit credo en voelt zich gesteund door zijn vriendin. Ze kijken kritisch naar hun huishoudboekje om te bepalen hoe ze de financiële consequenties (‘een stap terug in salaris’) kunnen inbedden in hun dagelijkse leven.
Ook de feedback uit de vriendenkring over Jeroens unieke kwaliteiten, sterken hem in het doorhakken van de knoop het roer om te gooien. “Er kwamen cadeautjes terug. Dat is zo goed voor je zelfvertrouwen, want het zijn mensen die je goed kennen. En er komen eigenschappen naar boven, waarvan je denkt: ja, misschien kan ik dat toch wel.” De quote ‘Als we Jeroen kwijt zijn, staat hij altijd ergens te kletsen en komt hij terug met een verhaal’ is veelzeggend.
Puzzelstukjes
De bijzondere band met broerlief. De passie voor eten en drinken. De genieter. De verbinder. De gezelligheidsmens. De doorzetter. Werken met z’n handen. Motiveren. Koken. De puzzelstukjes beginnen op hun plaats te vallen. Het gewenste arbeidsmarktscenario krijgt handen en voeten: kok in een maatschappelijke omgeving. Het is een forse uitdaging. Want hoe kom je op zo’n plek? Moet je eerst een opleiding volgen voor kok? Stage lopen om vlieguren te maken? Vrijwilligerswerk doen om ergens binnen te komen? Of ga je simpelweg solliciteren zonder aantoonbare werkervaring of certificering? Jeroen kiest voor de laatste optie.
Geen diploma of werkervaring
Geen diploma. Nul komma nul werkervaring. Ga er maar aanstaan. Jeroen ziet het anders. “Het is aan de ene kant helemaal geen ervaring, arbeidsgericht of zakelijk gezien. Maar als ‘privépersoon’ volle bak. Je bent zoveel meer dan de persoon die je van 9 tot 5 bent of de invulling die je geeft aan je werk.”
“Dus eigenlijk zeg jij: qua mens, persoonlijkheid en hoe ik in elkaar zit, was ik gewoon al kok voor mijn gevoel, alleen stond het nog niet op mijn cv”, vat ik zijn woorden samen. Een grijns van oor tot oor. “Eigenlijk was ik dan nog eerder de maatschappelijk werker, die de helpende hand toereikt en het óók nog leuk vindt om in de keuken te staan.”
Het cv uit het jaar nul
Op het cv van Jeroen staat een standaard rijtje van persoonsgegevens, werkervaring en opleidingen. “Ik had nog een cv uit het jaar 2000.” “Zeg maar gerust het jaar nul”, grap ik. Ik pak zijn cv erbij. Bij hobby’s staat: ‘Een heerlijke maaltijd bereiden voor familie en vrienden. Het experimenteren op de BBQ blijft een feestje.’ Deze regel valt in het niet bij de feitelijke opsomming van de opgedane werkervaring. Juist die ene zin is cruciaal. Want dáár ligt Jeroen zijn passie, verlangen én toekomst. We gooien zijn cv volledig om en laten de mens achter het cv zien met de nadruk op zijn kwaliteiten, successen, gewenste activiteiten en persoonlijke interesses.
“Dat nieuwe cv was gewoon briljant”, zegt Jeroen, “met de oneliners die ik uit mijn omgeving had teruggekregen en de input die uit de gesprekken naar voren kwam. Ik moest mezelf opnieuw ontdekken en leren presenteren – zeker met het roer om.”
Knalzenuwachtig
Jeroen wordt bij zijn eerste sollicitatie direct uitgenodigd. Ook al krijgt hij een afwijzing, het geeft hem vertrouwen dat zijn wens werkelijkheid kan worden. “Ik was knalzenuwachtig. Het was wel een hele positieve ervaring en ik had niet het idee dat ik werd afgeserveerd. Het gaf mij alleen maar vertrouwen: hé, dit kan ik, het gaat lukken!”
De zorginstelling Reinaerde biedt de kans om laagdrempelig en vrijblijvend kennis te maken. Jeroen gaat op de koffie en er is direct een klik. Ze besluiten beiden het gesprek even te laten bezinken. Nog geen uur later wordt Jeroen gebeld. Er blijkt een functie vrij te komen voor kok bij het Eetatelier in Houten, onderdeel van Reinaerde. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt worden hier in hun leertraject begeleid door zorg- en horecaprofessionals. Binnen no time sleept Jeroen de baan in de wacht. “Er werd geeneens gevraagd naar mijn papieren. Zij zijn ook een groot avontuur aangegaan met mij!”
‘Zij zijn ook een groot avontuur aangegaan met mij!’
Boksring
Na een week moet Jeroen onverwacht de scepter zwaaien. ‘Een gedenkwaardig moment’ noemt hij het. De mise-en-place (de voorbereidingen in lekentaal), heeft Jeroen strak georganiseerd. “Gedurende de dag gebeuren er onverwachte dingen vanwege de cliënten. Waar ik wél grip op heb, probeer ik zoveel mogelijk voor te bereiden. Het voelde net alsof ik een soort boksring inging, toen ik het restaurant inliep. Als een soort Rocky.” Jeroen loopt op zijn gasten af en stelt zich voor. “Een beetje credits opbouwen, begrijp je. Zo van: laten we een beetje aardig voor elkaar zijn, want het is mijn eerste avond. Er was meteen openheid. Wat leuk, vertel eens jouw verhaal. Zij vonden het op hun manier ook speciaal. Dus we gingen een beetje samen de avond in.” Binnen een jaar heeft Jeroen het koksdiploma op zak. Met klinkende cijfers sluit hij zijn opleiding af.
Glimlach
De ouders van Jeroen zijn meegegroeid in het transformatieproces van hun zoon en zijn beretrots op de groei die hij heeft doorgemaakt. ‘Klein of groot, Jeroen maakt snel van een vreemdeling een kennis’, is de betekenisvolle feedback van een vriend aan het begin van het loopbaantraject. Mooier kan iemand het niet verwoorden. Jeroen is een gastheer pur sang. Hij speelt met een kwinkslag in op de interactie tussen de medewerkers en gasten en maakt er echt een feestje van. De puurheid en passie waarmee hij zijn vak uitoefent is ontwapenend. “Ik noem jouw carrièreswitch regelmatig tijdens mijn loopbaangesprekken. Het wordt tijd dat ik weer eens bij je kom eten”, zeg ik. “Ik krijg een glimlach, dank je wel.” #watisjouwverhaal
[Foto: Unsplash]